Ukleta pruga više neće biti ukleta: Ovom dionicom su prvo prevezene “dvojke” iz sarajevske tvornice TAS

Nedavno je pokrenuta inicijativa za rekonstrukciju pruge Doboj-Tuzla-Zvornik i dalje prema Srbiji, za čiju bi rekonstrukciju trebalo obezbijediti oko 500 miliona eura.

Sastanku su prisustvovali predstavnici Savjeta ministara, Republike Srpske, Federacije BiH, te prestavnici firmi koje upravljaju željeznicama Republike Srpske i Federacije BiH.

Na tom sastanku je konstatovano da bi rekonstrukcija navedene pruge bila jako bitna i isplativa za privredu, kao i za oživljavanje putničkog saobraćaja kako bi građani cijele regije mogli da koriste i željeznički saobraćaj.

Svaki pokušaj gradnje i izgradnje ove pruge, posebno od Tuzle do Zvornika, imao je i svoju mračnu stranu, jer je svaki početak njene gradnje završavao ratom, a kada je završena i stavljena u funkciju počeo je građanski rat u BiH.

U narednih nekoliko redaka podsjetićemo na istorijske detalje gradnje željezničke pruge Tuzla-Zvornik, što je veoma interesantno, iako je o gradnji ove “uklete pruge” i ranije pisano, što znači da ova pruga više neće biti ukleta i da će služiti potrebama i privrede i građana, što joj je i osnovna funkcija, piše Srna.

Navršile se 32 godine od izgradnje ove pruge

Ove godine navršavaju se 32 godina od izgradnje željezničke pruge Zvornik-Tuzla, posljednje pruge izgrađene na tlu bivše Jugoslavije, kojom je u proteklom periodu prevezeno više miliona tona razne robe.

Prva željeznička kompozicija koja je ovom prugom prošla 18. januara 1992. godine prevozila je iz Fabrike automobila Sarajevo, poznatije kao TAS, prvu isporuku tada popularnih automobila “golf dva” za Njemačku.

Radove na ovoj pruzi prvo je započela Austrougarska, nastavila Kraljevina Jugoslavija, a završila SFR Jugoslavija. U dva navrata gradnju ove pruge prekidali su Prvi, zatim Drugi svjetski rat, da bi nakon njenog završetka počeo građanski rat u BiH.

Namjeru Austrougarske carevine da prugom poveže Tuzlu sa Zvornikom prekinuo je Prvi svjetski rat, ali su radovi, vjerovatno, zbog velikog vojnog značaja ove saobraćajnice, nastavljeni i u toku rata, odnosno do sloma ove monarhije.

U blizini Tojšića, opština Kalesija, a nedaleko od Tuzle, još postoje tragovi željezničke trase iz tog vremena.

Na ulaznoj strani tunela “Križevići” kod Zvornika sačuvana je ploča iz 1940. godine koja označava drugi neuspio pokušaj izgradnje ove pruge, čiji su počeci gradnje, sticajem prilika, stariji od jednog vijeka.

Kraljevina Jugoslavija počela je radove na ovoj pruzi 1938. godine i u tom periodu je prokopano i u funkciju stavljeno 146 metara tunela “Križevići” sa zvorničke strane.

Gradilište u Capardama koje je radilo na probijanju tunela sa druge strane bombardovano je 6. aprila 1941. godine. Na tom dijelu urađeno je pet kilometara pruge i nekoliko betonskih propusta, koji i danas postoje.

Treći pokušaj

Gradnju ove pruge, u trećem pokušaju, koja je dugačka 45,3 kilometra, počela je bivša Jugoslavija 1986. godine, dok je za nešto više od dva mjeseca nakon njenog završetka počeo građanski rat u BiH.

Bivša Jugoslavija je u gradnju ove pruge, prema procjenama, uložila oko 120 miliona dolara.

Iz trećeg pokušaja, graditelji i omladina iz nekadašnje Jugoslavije, uspjeli su da završe prugu, koja je nakon toga stavljena u funkciju.

Tek što je gradnja pruge završena, odnosno nakon nešto više od dva mjeseca kada je njom prošao prvi voz, u BiH je buknuo građanski rat /1992-1995/, pa se, na neki način, nerijetko govorilo da je ovo “ukleta pruga”, koja svojom izgradnjom “najavljivala” novi rat.

Zbog građanskog rata u BiH /1992-1995/ pruga nije bila u funkciji sve do 25. januara 1999. godine, kada je prvi voz sa 15 vagona natovaren ugljem krenuo iz Tuzle preko Zvornika za Novi Sad.

Prvi voz novoizgrađenom prugom, koji je vozio mašinovođa Nedeljko Malešević, stigao je iz Tuzle do Zvornika za 55 minuta sa prosječnom brzinom od 50 kilometara na čas.

Na Željezničkj stanci “Zvornik Novi” taj voz dočekao je šef ove stanice Nikola Radovanović.

Najveći pojedini objekat na ovoj pruzi jeste tunel “Križevići” koji je dugačak 4.912 metara, dok se na pruzi nalaze još četiri tunela ukupne dužine 821 metar, kao i osam mostova ukupne dužine 548 metara.

Veliki doprinos izgradnje i završetka pruge imale su radne akcije na kojima je učestvovala omladina iz bivše Jugoslavije.

Predstavnik tadašnje Savezne omladinske radne akcije za informisanje i novinar koji je pratio događaje na izgradnji ove pruge Mišo Lazarević navodi da je na omladinskoj akciji od 1986. do 1992. godine prugu gradilo 150 brigada sa 6.349 mladih iz svih krajeva bivše Jugoslavije.

On je podsjetio da su radovi na gradilištu tunela “Križevići” počeli 19. aprila 1986. godine, dok je prvih 200 metara željezničkih šina postavljeno 24. septembra 1987. godine, odnosno 17 mjeseci nakon što je prvim krampom označen početak radova na ovoj radnoj akciji, koja je i posljednja Savezna radna akcija u bivšoj Jugoslaviji.

Poslije svih ovih navoda, pruga Zvornik-Tuzla, pa sve do Doboja, zaslužuje rehabilitaciju.